Jaką formę opodatkowania działalności wybrać?

Zmieniające się przepisy podatkowe sprawiają, że wybór odpowiedniej formy opodatkowania działalności gospodarczej jest kluczowy dla optymalizacji kosztów prowadzenia firmy.

Nowe regulacje wprowadzone w ramach Nowego Ładu i późniejszych zmian podatkowych w 2025 roku spowodowały, że wiele osób musi ponownie przeanalizować swoją formę opodatkowania.

Czy wciąż opłaca się korzystać z podatku liniowego? A może lepszym rozwiązaniem jest ryczałt? Czy warto zostać na zasadach ogólnych? W tym artykule znajdziesz odpowiedzi na te pytania.

1. Formy opodatkowania działalności gospodarczej — cztery rodzaje

W Polsce dostępne są trzy podstawowe formy opodatkowania dla przedsiębiorców:

✔ Podatek liniowy (19%) – jednolita stawka podatkowa niezależnie od dochodu.
✔ Skala podatkowa (na zasadach ogólnych: 12% i 32%) – progresywny system podatkowy zależny od dochodu.
✔ Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych – uproszczona forma opodatkowania, w której podatek obliczany jest od przychodu, a nie od dochodu.

Karta podatkowa została wyłączona dla nowych podatników!
🔹 Od 2022 roku nie można już wybrać tej formy rozliczenia.
🔹 Jedynie przedsiębiorcy, którzy korzystali z karty podatkowej przed 2022 rokiem, mogą nadal się w ten sposób rozliczać.

Jaka forma opodatkowania będzie dla Ciebie najlepsza?
To zależy od kilku czynników, takich jak:
✔ wysokość przychodów i kosztów,
✔ rodzaj działalności,
✔ przewidywane wydatki,
✔ plany na rozwój firmy.

2. Czy opłacalny jest wybór opodatkowania na zasadach ogólnych?

Skala podatkowa to podstawowa forma opodatkowania działalności gospodarczej. Jeśli przedsiębiorca nie zgłosi innej formy opodatkowania, jego działalność jest automatycznie rozliczana według zasad ogólnych. W tej metodzie obowiązują dwie stawki podatkowe:

• 12% dla dochodu do 120 000 zł rocznie,
• 32% dla dochodu powyżej 120 000 zł.

Podstawą opodatkowania jest dochód, czyli przychody pomniejszone o koszty ich uzyskania.

📢 Ważne:
Od stycznia 2022 r. próg podatkowy został podwyższony z 85 528 zł do 120 000 zł, co oznacza, że wyższa stawka 32% dotyczy mniejszej liczby podatników. Dodatkowo obowiązuje kwota wolna od podatku w wysokości 30 000 zł.

Przykładem może być podatnik, który w skali roku uzyskał dochód w wysokości 160000,00 zł:

Podatnik osiągnął roczny dochód 160 000 zł.

Podatek w pierwszym progu:

120 000 zł × 12% = 14 400 zł

Po odjęciu kwoty zmniejszającej podatek (3 600 zł): 10 800 zł

Podatek w drugim progu:

(160 000 zł – 120 000 zł) × 32% = 12 800 zł

Łączna kwota podatku:
10 800 zł + 12 800 zł = 23 600 zł

Dla kogo skala podatkowa jest korzystna?

• Przedsiębiorców, którzy mają wysokie koszty uzyskania przychodów, ponieważ mogą je odliczać od dochodu.
• Osób, które chcą skorzystać z ulgi na dzieci, ulgi rehabilitacyjnej, ulgi na Internet i innych preferencji podatkowych.
• Podatników, którzy chcą rozliczać się wspólnie z małżonkiem, co w wielu przypadkach pozwala uniknąć wejścia w drugi próg podatkowy.
• Wspólników spółek transparentnych podatkowo (spółka jawna, partnerska, cywilna).

Kiedy skala podatkowa może być nieopłacalna?

• Gdy dochód przekracza 120 000 zł rocznie, ponieważ każda złotówka powyżej tej kwoty jest opodatkowana stawką 32%.
• Jeśli przedsiębiorca ma niskie koszty uzyskania przychodów, ponieważ skala podatkowa opiera się na opodatkowaniu dochodu, a nie przychodu.
• Dla osób, które chcą unikać podwójnego opodatkowania w przypadku dywidend i wypłat ze spółek.

Zmiany w składce zdrowotnej od 2022 roku

📢 Ważne: Od 2022 roku składka zdrowotna wynosi 9% dochodu, a jej podstawą jest dochód firmy. Największa zmiana polega na tym, że nie można już jej odliczyć od podatku, co oznacza wyższe realne obciążenie podatkowe.

Przedsiębiorcy, którzy mają wysoki dochód i opłacają składkę zdrowotną od dochodu, mogą rozważyć inne formy opodatkowania, np. ryczałt, gdzie składka zdrowotna ma stałą wartość zależną od przychodów.

3. Podatek liniowy jako forma opodatkowania — najważniejsze informacje

Podatek liniowy w odróżnieniu do skali podatkowej charakteryzuje się stałą stawką podatku w wysokości 19%. Wysokość dochodu nie wpływa na wysokość podatku, bowiem podatek rozliczany jest w tej samej wysokości. 

Opodatkowanie podatkiem liniowym jest najkorzystniejszą formą dla zamożnych przedsiębiorców. Opodatkowaniu podlega dochód pomniejszony o koszty uzyskania przychodów. W tym artykule zebraliśmy najistotniejsze informacje dotyczące podatku liniowego: https://altera.co/podatek-liniowy-formy-opodatkowania-2-4/.

Od stycznia 2022 r. składka na ubezpieczenie zdrowotne w formie opodatkowania podatkiem liniowym dla indywidualnych przedsiębiorców wynosi 4,9%. Podstawą wymiaru składki zdrowotnej jest dochód. Zmieniły się też zasady definiujące ubezpieczenia społeczne.

W przypadku, gdy podatnik ponosi stratę lub osiąga dochód poniżej minimalnego wynagrodzenia (minimalne wynagrodzenie w 2022 r. to 3010,00 zł) ma obowiązek zapłacić składkę zdrowotną w wysokości 270,90 zł. Kwota ta jest zarezerwowana dla dochodów od 0,00 zł do 5510,00 zł. Powyżej 5510,00 zł opłaca się składkę zdrowotną na poziomie 4,9%.

Forma opodatkowania podatkiem liniowym uniemożliwia skorzystanie z ulg. Nie odliczymy ulgi na dziecko ani nie rozliczymy się z małżonkiem tak jak w przypadku skali podatkowej. W podatku linowym również nie ma możliwości skorzystania z kwoty wolnej od podatku. Niezależnie od wysokości dochodu, podatnik winny jest rozliczać się z Urzędem Skarbowym.

4. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych — opłacalność tej formy opodatkowania

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych to uproszczona forma opodatkowania działalności gospodarczej, przeznaczona dla wybranych grup przedsiębiorców. Podatek dochodowy jest naliczany od przychodu według określonych stawek i pomniejszony o składki ZUS. Jest to rozwiązanie polecane przede wszystkim podmiotom, które nie ponoszą wysokich kosztów uzyskania przychodu, ponieważ ryczałt nie pozwala na ich odliczenie.

📢 Ważne:
Ryczałt mogą stosować przedsiębiorcy, których roczne przychody nie przekroczyły 2 000 000 euro w poprzednim roku podatkowym. Limit ten dotyczy zarówno podatników rozliczających się miesięcznie, jak i kwartalnie. Nowi podatnicy, którzy dopiero rozpoczynają działalność, mogą korzystać z tej formy bez względu na limit przychodów.

Od 2022 r. zostały wprowadzone nowe stawki ryczałtu przychodów ewidencjonowanych. Lista poszczególnych stawek ujęto w art. 12 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym. Stawki wynoszą od 2% do 17 % w zależności od wybranej działalności.

Na zryczałtowanym podatku dochodowym mogą teraz rozliczać się osoby prowadzące działalność gospodarczą w zakresie wolnych zawodów oraz prowadzących lombardy. Dla kogo jeszcze jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych? Z pełną listą działalności można zapoznać się w załączniku nr 2 do ustawy o PIT. Już dziś można jednak stwierdzić, że nowe przepisy na pewno sprawią, że o zryczałtowanym podatku dochodowym zacznie myśleć wiele mniejszych firm.

Istotną zmianą jest również wysokość składki zdrowotnej. W 2022 r. składka zdrowotna wynosi 9%.

Składka zdrowotna dla ryczałtowców od 2022 roku

📢 Ważne: Wysokość składki zdrowotnej dla ryczałtowców jest uzależniona od rocznego przychodu.

Podstawa wymiaru składki zdrowotnej według GUS:

• 60% przeciętnego wynagrodzenia – dla przychodów do 60 000 zł rocznie.
• 100% przeciętnego wynagrodzenia – dla przychodów od 60 001 zł do 300 000 zł rocznie.
• 180% przeciętnego wynagrodzenia – dla przychodów powyżej 300 000 zł rocznie.

Od 2022 roku nie można już odliczać składki zdrowotnej od podatku, co sprawia, że ryczałt może być mniej opłacalny dla niektórych podatników.

Dla kogo ryczałt jest korzystny?

• Dla przedsiębiorców, którzy nie mają wysokich kosztów uzyskania przychodu, ponieważ w ryczałcie nie można ich odliczyć.
• Dla osób prowadzących działalność usługową, zwłaszcza w branżach, gdzie obowiązują niskie stawki ryczałtu.
• Dla firm o wysokich przychodach i niskich kosztach, gdzie podatek liczony od przychodu jest korzystniejszy niż opodatkowanie dochodu.

Ograniczenia ryczałtu

W ryczałcie nie można:

• Rozliczać się wspólnie z małżonkiem.
• Korzystać z ulg podatkowych, takich jak ulga na dziecko czy ulga rehabilitacyjna.
• Odliczać kosztów uzyskania przychodu, co może być niekorzystne dla firm z dużymi wydatkami na działalność.

5. Wybór formy opodatkowania – karta podatkowa

Jedną z form opodatkowania jest Karta podatkowa. Charakteryzuje się naliczaniem podatku o stałej wysokości, niezależnie od osiąganego przychodu. Ponadto, dostępna jest dla przedsiębiorców indywidualnych, jak i wspólników spółki cywilnej. Warto wiedzieć też, jak obliczana jest suma przychodów spółki. Wiele ciekawych informacji znajdziesz tutaj: https://altera.co/karta-podatkowa-formy-opodatkowania-4-4/.

Samodzielne naliczenie podatku przez płatnika nie jest możliwe, ze względu na to, że na wysokość podatku ma wpływ wiele czynników.

Wysokość podatku, gdy rozliczamy się w formie karty podatkowej zależy od:

• rodzaju wykonywanej działalności,
• liczby mieszkańców gminy tj. w miejscowości, w której zamieszkują,
• liczby pracowników.

Podatnicy, którzy zdecydują się na rozliczanie w formie karty podatkowej nie są zobowiązani do składania deklaracji podatkowych, naliczania podatków, a także do prowadzenia księgowości.

Istotną zmianą wprowadzoną od stycznia 2021 r. jest to, że z rozliczenia Kartą podatkową mogą korzystać tylko przedsiębiorcy, którzy dotychczas rozliczali się na tej zasadzie i kontynuują w roku bieżącym. Przedsiębiorcy rozpoczynający działalność nie mogą już skorzystać z tej formy opodatkowania.

Kolejno, od stycznia 2022 r. przedsiębiorcy rozliczający się w formie karty podatkowej opłacają składkę zdrowotną w wysokości 9%. Podstawą jest minimalne wynagrodzenie za pracę w 2022 r. Minimalne wynagrodzenie za pracę w 2022 r. wynosi 3010,00 zł. Łączna składka zdrowotna wynosi 270,90 zł.

Niewątpliwie, ta forma opodatkowania może wydawać się korzystnym wyborem dla małych firm. Niestety, nie każdy może z niej skorzystać i nie jest pozbawiona wad. Warto jednak wiedzieć o tym, że rozliczanie się w formie karty podatkowej nie dopuszcza możliwości zastosowania ulg, czy też rozliczania się wspólnie z małżonkiem.

6. Co brać pod uwagę wybierając formę opodatkowania?

Podatnik, chcąc wybrać optymalną formę opodatkowania, musi wziąć pod uwagę szereg czynników jak:

• wysokość przychodów/dochodów w skali roku,
• wysokość podatku,
• wysokość składki zdrowotnej.

Przed wyborem formy opodatkowania warto zastanowić się i gruntownie przeanalizować jakie wydatki będą ponoszone w ramach prowadzonej działalności. W sytuacji, gdy przedsiębiorca będzie ponosił znaczne wydatki np. związane z zakupem towarów, to nie powinien wybierać takiej formy opodatkowania, gdzie nie ma możliwości odliczenia kosztów uzyskania przychodów.

Przykładowo wybierając ryczał ze względu na atrakcyjną stawkę podatku, zapłacimy podatek w wyższej kwocie, ze względu na niemożność odliczenia kosztów uzyskania przychodów. Kwestią wartą przeanalizowania jest również składka zdrowotna, zwłaszcza że od nowego roku nie ma możliwości odliczenia jej od podatku.

Wybór opodatkowania działalności nie jest prostą sprawą, wymaga specjalistycznej wiedzy. W Altera świadczymy profesjonalne usługi doradcze. Zapoznaj się z naszymi usługami: https://altera.co/uslugi/.

7. Wady i zalety poszczególnych form opodatkowania – porównanie

Żadna z dostępnych form opodatkowania nie jest idealna. Każda z nich jest mniej lub korzystniejsza. Poniżej przedstawiamy zestawienie zalet i wad, jakie „oferują nam” poszczególne formy opodatkowania.

Zalety skali podatkowej to:

• Możliwość odliczenia różnych ulg podatkowych (np. ulgi na dzieci, ulgi rehabilitacyjnej).
• Możliwość skorzystania z ulgi dla klasy średniej (dla określonych dochodów).
• Kwota wolna od podatku wynosząca 30 000 zł.
• Możliwość odliczenia kosztów uzyskania przychodu, co zmniejsza podstawę opodatkowania.
• Możliwość rozliczenia się wspólnie z małżonkiem.
• Możliwość rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko.

Do wad należą:

• Po przekroczeniu progu 120 000 zł, nadwyżka dochodu jest opodatkowana 32% podatkiem.
• Obowiązek prowadzenia księgi przychodów i rozchodów lub pełnej księgowości (dla większych firm).
• Składka zdrowotna wynosi 9% dochodu i nie można jej odliczyć od podatku.

Podatek liniowy ma takie zalety, jak:

• Stała 19% stawka podatku, niezależnie od wysokości dochodów.
• Możliwość odliczenia kosztów uzyskania przychodu.
• Brak progów podatkowych – nie trzeba monitorować przekroczenia limitów.

Do wad podatku liniowego możemy zaliczyć:

• Brak kwoty wolnej od podatku.
• Brak możliwości rozliczenia się wspólnie z małżonkiem.
• Brak możliwości rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko.
• Brak ulg podatkowych, np. na dzieci, rehabilitację.
• Składka zdrowotna wynosi 4,9% dochodu, ale nie mniej niż 9% minimalnego wynagrodzenia.

W ryczałcie ewidencjonowanym od przychodów na korzyść przemawia:

• Możliwość skorzystania z niskich stawek podatku – od 2% do 17%, w zależności od branży.
• Uproszczona księgowość – wystarczy prowadzić ewidencję przychodów.
• Brak obowiązku składania deklaracji miesięcznych – podatek opłacany na podstawie przychodu.

Wadami ryczałtu są:

• Podstawą opodatkowania jest przychód, a nie dochód – nie można odliczać kosztów.
• Możliwość korzystania z ryczałtu jest ograniczona do wybranych branż (określonych w ustawie).
• Brak możliwości rozliczenia się wspólnie z małżonkiem.
• Brak możliwości rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko.
• Obowiązek prowadzenia wykazu środków trwałych i wartości niematerialnych.
• Obowiązek prowadzenia karty przychodów przy zatrudnianiu pracowników.
• Składka zdrowotna zależna od wysokości przychodów, bez możliwości jej odliczenia.

Wybierając formę opodatkowania, skorzystaj też z naszych kalkulatorów: Skorzystaj z naszych kalkulatorów dla przedsiębiorców! – Altera. 

8. Jak wygląda zgłoszenie i zmiana formy opodatkowania — przydatne terminy

Przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą ma prawo do zmiany formy opodatkowania. Wybór lub zmiana sposobu rozliczania wymaga złożenia odpowiedniego oświadczenia. Rezygnacja z dotychczasowej formy następuje poprzez zgłoszenie nowego sposobu opodatkowania. Wniosek składa się na formularzu CEIDG-1 lub bezpośrednio w urzędzie skarbowym.

Podatnik ma do wyboru kilka możliwości zgłoszenia:

Podatnik ma kilka możliwości dokonania zgłoszenia:

• Elektronicznie – poprzez formularz online na stronie CEIDG.
• Przez ePUAP – za pomocą elektronicznej platformy usług administracji publicznej.
• Osobiście – w Urzędzie Miasta lub Gminy.
• Pocztą – wysyłając wniosek listem poleconym do odpowiedniego urzędu.
• Za pomocą urzędu skarbowego – przedsiębiorca może również zgłosić zmianę formy opodatkowania bezpośrednio w US.

Podatnik ma także prawo skonsultować swój wybór z urzędem skarbowym – można skierować zapytanie pisemne lub wysłać wiadomość e-mail na adres podany na stronie urzędu.

Po złożeniu wniosku warto sprawdzić, czy dane zostały prawidłowo przetworzone i przekazane do urzędu. Można to zrobić za pośrednictwem Konta Przedsiębiorcy na stronie biznes.gov.pl. W zakładce „Moja firma” → „Wnioski” status „przetworzony poprawnie” oznacza, że wniosek został zaakceptowany.

Terminy na zmianę formy opodatkowania w 2025 roku

Podatek liniowy i ryczałt

• Zgłoszenie zmiany musi nastąpić do 20. dnia miesiąca następującego po uzyskaniu pierwszego przychodu w danym roku.
• Jeśli pierwszy przychód został osiągnięty w grudniu, zmiana jest możliwa do końca roku podatkowego.

Karta podatkowa

• Wybór tej formy (dla tych, którzy już z niej korzystają) należy zgłosić do 20 stycznia danego roku podatkowego (formularz PIT-16).

Nowa działalność gospodarcza

• Przedsiębiorcy rozpoczynający działalność w trakcie roku mogą wybrać formę opodatkowania w momencie rejestracji działalności na druku CEIDG-1.
• Brak zgłoszenia powoduje automatyczne przypisanie opodatkowania na zasadach ogólnych (skala podatkowa).

Jeśli podatnik spóźni się ze zgłoszeniem, nie będzie mógł zmienić formy opodatkowania do kolejnego roku podatkowego.

Dla osób kontynuujących działalność bez zmiany formy opodatkowania nie ma obowiązku składania zgłoszenia – urząd skarbowy automatycznie kontynuuje dotychczasowy sposób rozliczania.