Jaką formę prowadzenia działalności wybrać?

Zakładając działalność gospodarczą, musisz zdecydować się na jedną z form prawnych. Poniżej znajdziesz opis każdej z nich oraz wskazówki, kto powinien rozważyć właśnie ten rodzaj działalności. Jednak zanim zaczniesz od zapoznania się z poszczególnymi formami prawnymi, zachęcamy Cię do odpowiedzenia sobie na kilka pytań, które pomogą Ci zdecydować się na jedną z nich. 

Formy prawne działalności

W Polsce występują takie formy prawne jak działalność gospodarcza, 8 rodzajów spółek, spółdzielnie, stowarzyszenia, fundacje oraz oddziały firm zagranicznych itp. My dzisiaj skupimy się na pierwszych dwóch.

Kluczowe aspekty podczas wyboru odpowiedniej formy prawnej.

Podczas wyboru odpowiedniej formy prawnej należy wziąć pod uwagę szereg czynników, które mogą pomóc Ci zoptymalizować koszty prowadzenia działalności lub je powiększyć. Z tego względu zastanów się nad:

1. Strukturą wewnątrz firmy:

• Ilu  będzie wspólników?
• Czy i jak często wspólnicy będą mieli się zmieniać?
• Czy będziecie pozyskiwać inwestorów do firmy?
• Czy planujesz ją w przyszłości sprzedać?
• Czy jako wspólnicy będziecie samodzielnie zarządzać firmą, a może planujecie przekazanie zarządu zatrudnionym menedżerom lub swoim sukcesorom?

2. Oszacuj ryzyko planowanej działalności gospodarczej:

• Z jakim ryzykiem finansowym wiąże się prowadzenie biznesu?
• W jaki sposób będzie ona finansowana?
• Jakie jest ryzyko podatkowe, niewypłacalności klientów, odszkodowawcze wobec pracowników i klientów?
• Jakie jest ryzyko niewypłacalności wspólników firmy?
• Czy istnieje ryzyko przejęcia udziałów wspólnika przez inną osobę, np. śmierć wspólnika i związane z tym dziedziczenie udziałów?
• Czy udziały będą częścią małżeńskiej wspólności majątkowej wspólników, np. ryzyko związane z rozwodem, niewypłacalnością małżonka.

3. Koszt prowadzenia i utrzymania działalności.

• Jakie są planowane przychody w związku z funkcjonowaniem firmy?
• Czy firma planuje się rozwijać, jak szybko, na jaką skalę?

Jak odpowiesz sobie na te pytania, o wiele łatwiej będzie Ci teraz zdecydować, która z poniższych form prawnych, będzie dla Ciebie najlepsza.

Jednoosobowa działalność gospodarcza.

Jest zdecydowanie najpopularniejszą i najbardziej znaną formą prawną w Polsce. Jest stosunkowo tania i prosta w założeniu oraz utrzymaniu. Nie wymaga kapitału początkowego oraz można skorzystać z uproszczonej księgowości, jeśli nie przekracza rocznych obrotów do 2 000 000 euro. Decydują się na nią osoby, które nie planują mieć wspólników oraz inwestorów.

Największym minusem tego typu działalności jest odpowiedzialność właściciela całym swoim majątkiem oraz konieczność opłacania składek ZUS. Warto też wspomnieć, że ze względu na swoją bardzo prostą formę ma bardzo wiele ograniczeń w porównaniu do spółek. 

Kiedy warto ją wybrać?

• Chcesz być jej wyłącznym właścicielem.
• Zależy ci na niskich kosztach utrzymania.
• Prowadzisz mało ryzykowną działalność.
• Nie planujesz znacznego wzrostu swojej firmy.

Spółki osobowe.

Są nieco bardziej skomplikowane niż jednoosobowa działalność gospodarcza. Wymagają sporządzenia umowy spółki i rejestracji w KRS (nie dotyczy spółki cywilnej). Każdy ze wspólników musi samodzielnie rozliczyć podatek dochodowy. Do 2 000 000 euro rocznego obrotu mogą prowadzić uproszczoną księgowość. Spółki mogą posiadać wspólników oraz wspólny majątek, za który odpowiadają solidarnie. Do spółek osobowych zalicza się:

• Spółka cywilna – jest prostą formą organizacji działalności gospodarczej i funkcjonuje w ramach Kodeksu cywilnego. Podatek dochodowy naliczany jest na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT).
• Spółka jawna – podlega ona już do Kodeksu Spółek Handlowych (KSH). Może być stworzona przez osoby fizyczne lub prawne. Wspólnik będący osobą prawną jest zobowiązany do odprowadzania podatku CIT.
• Spółka partnerska – służy do nawiązania współpracy pomiędzy osobami wykonującymi wyłącznie wolne zawody np. lekarz, architekt, prawnik. Warto zaznaczyć, że pozostali wspólnicy nie ponoszą odpowiedzialności za szkody spowodowane przez innych wspólników w związku z wykonywanym przez nich zawodem. 
• Spółka komandytowa – najbardziej złożona ze spółek osobowych. Została ona szerzej opisana w TEJ części artykuły.

Kiedy warto wybrać spółkę cywilną, jawną lub partnerską?

• Ufasz w 100% swoim wspólnikom.
• Prowadzisz mało ryzykowną działalność.
• Chcesz mieć niskie koszty prowadzonej działalności.

Spółki komandytowe.

W tej spółce wyróżniamy komplementariuszy, którym jest jeden ze wspólników i odpowiada on bez ograniczeń za zobowiązania spółki oraz komandytariuszy, którzy odpowiadają do wysokości sumy komandytowej. W tej formie prawnej należy już prowadzić pełną księgowość. Umożliwia ona wspólnikom różnorodne ukształtowanie odpowiedzialności za prowadzenie spółki i jej zobowiązania. 

Kiedy warto z niej skorzystać?

• Chcesz rozdzielić odpowiedzialność i zobowiązania wspólników.
• Brak konieczności wkładu początkowego.
• Twoja działalność nie jest ryzykowna (jeśli chcesz skorzystać z bezpieczniejszej formy, to warto rozważyć spółkę z o.o.spółkę komandytową opisaną poniżej)

Warto wspomnieć, że wyróżniamy jeszcze 2 dodatkowe rodzaje spółek komandytowych. Cechują się one znacznie bardziej skomplikowaną strukturą i jeśli chce się je zastosować, to należy skorzystać z wiedzy prawników i innych specjalistów. W tym artykule jednak wspomnimy, czym one się wyróżniają. 

• Spółka z o.o. komandytowa

To nic innego jak spółka komandytowa, jednak jednym z komplementariuszy jest spółka z o.o. Jak wcześniej wspomnieliśmy komplementariusze odpowiadają całym swoim majątkiem, więc stosując konstrukcje spółki z o.o. spółki komandytowej, jesteśmy w stanie ochronić majątek osobisty osób fizycznych. 

• Spółka komandytowo-akcyjna

W tej konstrukcji miejsce komandytariuszy zajmują w niej akcjonariusze, którzy w ogóle nie odpowiadają za zobowiązania spółki, jedynie utratą wniesionego kapitału. Muszą one posiadać minimalny kapitał zakładowy i radę nadzorczą, jak w przypadku spółki akcyjnej.

Spółka z o.o.

Należy do spółek kapitałowych, gdzie należy wnieść kapitał początkowy min. 5 000 zł. Jak sama nazwa wskazuje, jest to spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, więc odpowiada za zobowiązania do kapitału zakładowego określonego w umowie. Jest to jej zdecydowana przewaga nad jednoosobową działalnością gospodarczą. Dzięki temu wspólnicy mają zabezpieczony swój majątek prywatny. 

Nie ma w niej obowiązku opłacania składek ZUS. Wyjątkiem jest moment, w którym została powołana przez jedną osobę. Spółka z o.o. musi już prowadzić pełną księgowość i jej założenie oraz prowadzenie jest bardziej skomplikowane.

Jeśli zdecydujesz się na te formą prawną, to możesz posiadać wspólników i inwestorów. Należy spisać umowę i statut spółki w formie aktu notarialnego. Należy powołać w niej zarząd, a w niektórych przypadkach Radę Nadzorczą. Jej dodatkowym atutem jest to, że w przyszłości możesz ją np. sprzedać lub przekazać swoim dzieciom.

Kiedy warto ją wybrać?

• Chcesz prowadzić biznes ze wspólnikami.
• Prowadzisz ryzykowną formę działalności i zależy Ci na bezpieczeństwie majątku prywatnego.
• Planujesz rozwijać swoją firmę.
• Zależy ci na możliwości zbycia spółki lub przekazaniu ją np. członkom rodziny.

Spółka akcyjna.

Należy do najbardziej skomplikowanych rodzajów form prowadzenia działalności. Pod względem struktury przypomina spółkę z o.o., jednak wymaga kapitału zakładowego w wysokości min. 100 000 zł. Rada nadzorcza musi powołać zarząd, który jest odpowiedzialny z jej prowadzenie i reprezentowanie spółki.

Jej największym wyróżnikiem pośród pozostałych spółek, jest sposób pozyskiwania kapitału. Może ona go pozyskiwać za pomocą papierów wartościowych oraz obligacji na giełdzie. Ze względu na jej skomplikowaną konstrukcję jest bardzo droga w utrzymaniu, więc korzystają z niej głównie duże przedsiębiorstwa.

Kiedy warto ją wybrać?

• Decydujesz się na sprzedaż akcji firmy akcjonariuszom, w celu pozyskania kapitału.
• Prowadzisz ryzykowną działalność o dużych obrotach.
• Planujesz bardzo duży rozwój firmy.
• Zależy Ci na wiarygodności kontrahentów i instytucji finansowych.

Jakie formy są najczęściej polecane i wybierane?

W Polsce większość osób decyduje się na jednoosobową działalność gospodarczą ze względu na swoją prostą i tanią w utrzymaniu formę. Sporo osób chcąc zabezpieczyć swój majątek i ułożyć jasne zasady ze swoimi wspólnikami wybiera spółkę z o.o. Niektórzy przedsiębiorcy znajdują zastosowanie w swoim biznesie różne kombinacje spółek komandytowych, które umożliwiają różne formy optymalizacji podatkowych. Najwięksi gracze decydują się na spółki akcyjne. Bardzo rzadko są polecane spółki cywilne i jawne, ponieważ są korzystne w niszowych rozwiązaniach. 

Jak widzisz, istnieje bardzo szeroki wybór form prawnych. Każda z nich charakteryzuje się zupełnie innymi cechami, które mogą być kluczowe dla Twojego biznesu. Przed wyborem jednej z nich warto to skonsultować ze swoją księgowym lub prawnikiem. Jest to bardzo ważna decyzja, która będzie rzutować w przyszłości na całą twoją firmę, więc powinna być bardzo przemyślana.