Zwolnienie podatkowe z VAT – co oznacza i kogo dotyczy?

Co do zasady każda działalność gospodarcza podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Jednakże niektórzy przedsiębiorcy mają możliwość skorzystania ze zwolnień. Taka sytuacja może wynikać z nieprzekraczania limitu obrotów lub z rodzaju świadczonych usług czy sprzedawanych towarów. Kto może skorzystać ze zwolnienia z podatku VAT? Jakie warunki należy spełnić? Na te pytania odpowiemy w poniższym artykule.

1. Zwolnienie z podatku VAT – czym jest?

Ze zwolnienia podmiotowego VAT mogą skorzystać podatnicy, których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznej wartości 200 000,00 zł w poprzednim roku podatkowym.  

Na mocy art. 113 ust. 9 Ustawy o podatku od towarów i usług podatnicy, którzy rozpoczęli wykonywanie czynności opodatkowanych VAT w trakcie roku podatkowego, mogą zostać zwolnieni z daniny podmiotowo, o ile wartość sprzedaży, jaką przewidują w danym roku, wyniesie do 200 000 zł. Prawa do zwolnienia nie można uzyskać, jeżeli rzeczywista wartość sprzedaży w trakcie roku podatkowego przekroczy ustalony limit.

Natomiast podatnik, który nie płaci podatku VAT, korzysta ze zwolnienia podmiotowego lub przedmiotowego. 

Więcej na temat podatku VAT możesz przeczytać tutaj: https://altera.co/podatek-vat-czyli-podatek-od-towarow-i-uslug/. We wpisie zebraliśmy najważniejsze zagadnienia dotyczące podatku VAT.

2. Przedmiotowe a podmiotowe zwolnienie z VAT – czym się różnią?

Początkujący przedsiębiorcy poszukują odpowiedzi na wiele nurtujących ich pytań. Jednym z nich jest rodzaj zwolnienia z VAT, jaki ich dotyczy. Rozwiejmy zatem wątpliwości.

Zwolnienie podmiotowe a przedmiotowe charakteryzuje kilka różnic. Podmiotowe wynika z limitu sprzedaży do 200 000,00 zł, a przedmiotowe ze sprzedaży zwolnionej z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 ustawy o VAT. 

W rozumieniu przepisów ustawy o VAT (dokładnie: art. 113 ust. 2) do wartości sprzedaży nie są wliczane te wynikające z:

• wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju i sprzedaży wysyłkowej na terytorium kraju,
• odpłatnej dostawy towarów i odpłatnego świadczenia usług zwolnionych z podatku na podstawie art. 43 ust. 1 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3, z wyłączeniem:
• transakcji związanych z nieruchomościami,
• usług, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38–41,

• usług ubezpieczeniowych, o ile czynności te nie mają charakteru transakcji pomocniczych,

• odpłatnej dostawy towarów, która na podstawie przepisów o podatku dochodowym zaliczana jest przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji. 

Natomiast do podatników VAT, którzy nie mogą korzystać ze zwolnienia podmiotowego, zalicza się m.in. dokonujących dostawy towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym (z wyjątkiem np. energii elektrycznej, wyrobów tytoniowych, nowych środków transportu, niektórych samochodów osobowych).

Przedsiębiorcy zwolnieni z daniny, niezależnie od wysokości obrotów, świadczący usługi lub zajmujący się sprzedażą towarów wyszczególnionych w art. 43 ust. 1 ustawy, korzystają ze zwolnienia przedmiotowego z podatku VAT.

 Zwolnienie z VAT przysługuje przedsiębiorcom, którzy świadczą:

• usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia (lekarz, lekarz dentysta, pielęgniarka, położna lub psycholog),
• usługi prywatnego nauczania na poziomie przedszkolnym, podstawowym, ponadpodstawowym i wyższym (nauczyciel),
• usługi nauczania języków obcych,
• usługi finansowe.

Rozpoczynając działalność gospodarczą, nie rejestrujemy się jako czynny podatnik VAT w ciągu roku, wiedząc, że przewidywana wartość sprzedaży nie przekroczy 200 000,00 zł (w odniesieniu do okresu sprzedaży). Można to wyliczyć za pomocą proporcji – mnożąc obecny limit sprzedaży przez ilość dni do końca roku, a następnie dzieląc przez 365 dni.

3. Zwolnienie przedmiotowe z VAT a usługi medyczne

Na mocy art. 43 ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT zwalnia się od podatku usługi w zakresie opieki medycznej służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia oraz dostawę towarów, i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane, wykonywane w ramach działalności leczniczej przez podmioty lecznicze. 

Na podstawie przepisów wymienionej wyżej ustawy, od podatku zwalnia się również usługi medyczne służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, świadczone w ramach wykonywania zawodów:

• lekarza,
• lekarza dentysty,
• pielęgniarki,
• położnej.

Ustawa o VAT uzależnia zwolnienia przedmiotowe w zakresie usług medycznych od spełnienia łącznie wszystkich powyższych przesłanek. Mając na względzie, że zwolnienie ma charakter podmiotowo-przedmiotowy, niespełnienie jednej z przesłanek powoduje wykluczenie z możliwości zastosowania zwolnienia.

4. Przedmiotowe zwolnienie z VAT – usługi edukacyjne

Ze zwolnienia przedmiotowego mogą korzystać:

• wszystkie podmioty świadczące usługi w zakresie kształcenia i wychowania objęte systemem oświaty zgodnie z przepisami o systemie oświaty, 
• osoby prawne oraz osoby fizyczne, które zakładają szkoły i placówki niepubliczne,
• usługi szkoleniowe.

5. Na czym polega przedmiotowe zwolnienie z VAT w usługach finansowych?

Od 1 stycznia 2022 r. podatnik ma możliwość rezygnacji ze zwolnienia z podatku VAT, a także wyboru opodatkowania niektórych świadczonych przez niego usług finansowych na rzecz innych podatników (B2B). Natomiast oferujący instrumenty finansowe i świadczący usługi na rzecz konsumentów (B2C) nadal pozostają wolni od tejże daniny.

Zwolnienia przedmiotowe z podatku i wyboru opodatkowania VAT obejmuje m.in. takie usługi jak:

• transakcje (w tym pośrednictwo) dotyczące walut, banknotów i monet używanych jako prawny środek płatniczy,
• usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów, lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę, lub pożyczkodawcę,
• usługi w zakresie udzielania poręczeń, gwarancji i wszelkich innych zabezpieczeń transakcji finansowych i ubezpieczeniowych,
• usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług.

Warto podkreślić, że w zakresie usług objętych zwolnieniem z podatku od towarów i usług są także usługi ubezpieczeniowe.

O wprowadzonych zmianach w polskim ładzie od lipca 2022 r. możesz poczytać tutaj: https://altera.co/zmiany-w-polskim-ladzie-od-lipca-2022-kto-zyska-a-kto-straci/.

6. Zwolnienie z VAT a wystawianie faktur, czyli o czym należy pamiętać?

Podatnik VAT zwolniony z tej daniny nie ma obowiązku wystawiania faktur. Wyjątkiem jest art. 106 b ust. 3 ustawy o VAT mówiący o tym, że przedsiębiorca zwolniony z VAT będzie zobowiązany wystawić fakturę na żądanie nabywcy, zakładając, że żądanie to zostanie zgłoszone w terminie.

7. Sprzedaż mieszana w usługach zwolnionych i opodatkowanych

O sprzedaży mieszanej mówimy wtedy, gdy w ramach jednej działalności gospodarczej przedsiębiorca świadczy zarówno usługi opodatkowane podatkiem VAT, jak i usługi zwolnione z VAT na podstawie zwolnienia przedmiotowego. Artykuł 43 Ustawy o podatku od towarów i usług wymienia listę czynności, które są zwolnione z podatku VAT w ramach tak zwanego zwolnienia przedmiotowego.

Zwolnienie przedmiotowe dotyczy m.in.: 

• usług medycznych (usług w zakresie opieki medycznej, służących profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, oraz dostaw towarów i świadczenia usług ściśle z tymi usługami związanych, wykonywanych w ramach działalności leczniczej przez podmioty lecznicze),
• usług edukacyjnych (przez jednostki świadczące usługi w zakresie kształcenia i wychowania objęte systemem oświaty w rozumieniu przepisów o systemie oświaty),
• usług finansowych (transakcji, łącznie z pośrednictwem, dotyczących walut, banknotów i monet używanych jako prawny środek płatniczy, usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi oraz udzielania m.in. kredytów i pożyczek, których przedmiotem są instrumenty finansowe, usług ubezpieczeniowych, usług w zakresie udzielania poręczeń, gwarancji oraz innych zabezpieczeń transakcji).

W przypadku dokumentowania sprzedaży opodatkowanej podatnicy wystawiają faktury VAT i naliczają wartość podatku należnego, natomiast w czynnościach zwolnionych wystawiają faktury ze stawką ZW wraz z podstawą prawną tego zwolnienia. Zazwyczaj przychody i umiejętność ich ewidencji nie stanowią problemów dla podatnika.

Inaczej ma się kwestia kosztów. Tutaj przedsiębiorca jest zobowiązany do wyodrębnienia wydatków opodatkowanych, jak i tych zwolnionych z VAT. Nie zawsze okazuje się to łatwe do zrobienia, gdyż wydatek może być związany nie tylko z działalnością opodatkowaną, ale także ze zwolnioną. Z pomocą przychodzi współczynnik proporcji. Dzięki niemu będzie istnieć możliwość odliczania podatku naliczonego w wartości odpowiadającej wysokości tego wskaźnika.

Kiedy przedsiębiorca zdecyduje się na rozpoczęcie działalności ze sprzedażą mieszaną, zobligowany jest do zgłoszenia tego do właściwego naczelnika urzędu skarbowego poprzez odpowiedni wniosek (udział wykazujemy procentowo na podstawie obrotu z roku poprzedzającego rok, w stosunku do którego zastosowaliśmy ustaloną proporcję).

8. Czy zwolnienie podmiotowe i przedmiotowe z VAT jest opłacalne?

Gdy naszymi klientami są osoby prywatne lub inni przedsiębiorcy również zwolnieni z VAT-u, zwolnienie jest opłacalne. Podatek VAT to czynnik wpływający na ostateczną cenę dla klientów i decydujący o potencjalnym wyborze współpracy.

Ponadto do zalet warto zaliczyć brak konieczności składania deklaracji VAT, prowadzenia dokumentacji, a także wystawiania faktur.

9. Czy można zrezygnować ze zwolnienia z VAT i ponownie do niego wrócić?

Na mocy art. 113 Ustawy o VAT podatnik, który utracił prawo do zwolnienia z VAT lub z niego zrezygnował, ma prawo niego powrócić po upływie 1 roku, licząc od końca roku, w którym utracił prawo lub z niego zrezygnował. Możliwość powrotu do zwolnienia przysługuje od początku dowolnego miesiąca w trakcie danego roku podatkowego, jeżeli podatnik spełnił inne warunki związane z powrotem.

Kwestie określenia terminu ponownego skorzystania ze zwolnienia (art. 113 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług) przez podatników, którzy utracili prawo do zwolnienia od podatku lub zrezygnowali z tego zwolnienia zawiera Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego.

10. Zwolnienie podatkowe z VAT – co oznacza i kogo dotyczy? – podsumowanie

Podsumowując, skorzystanie ze zwolnienia z VAT może być dobrym pomysłem dla przedsiębiorców dopiero co rozpoczynających swoją przygodę z biznesem. Wówczas nie tylko nie odprowadzamy VAT od swojej sprzedaży ani nie odliczamy go od zakupów, ale i nie mamy obowiązku składania deklaracji rozliczeniowych, a także przesyłania jednolitych plików kontrolnych. Należy jednak pamiętać, że podatnik VAT musi prowadzić ewidencję sprzedaży w celu bieżącego monitorowania wyznaczonego limitu.